Martha Nussbaum over religieuze intolerantie

Wel 120 mensen zitten samen in de lounge van het Instituut voor Wijsbegeerte om naar Martha Nussbaum te luisteren. Nussbaum is een internationaal bekende hoogleraar filosofie uit Chicago. Ze komt vandaag spreken over religieuze intolerantie en haar laatste boek. Ik ben hier omdat het gaat over angst en intolerantie in de huidige samenleving, en wat er nodig is om deze zaken aan te pakken. Eén van mijn onderwerpen. Inleider Jan Flameling noemt haar een van de belangrijkste levende filosofen, dus mijn verwachtingen worden meteen nog hoger.

Nussbaum start haar voordracht met een indrukwekkende opsomming van voorbeelden uit de hele westerse wereld van angst voor moslims. Voorschriften uit Zwitserland die minaretten verbieden, terwijl er in heel het land welgeteld 4 minaretten te vinden zijn. Het sluiten van kebabshops in Italie, omdat vreemd eten een aanslag zijn op op de Italiaanse eetcultuur. Hoe bij iedere aanslag in de westerse wereld meteen moslim terroristen als schuldigen worden aangewezen, met als tragisch voorbeeld de moordpartij in Oslo die 77 mensen het leven kostte. Daarna neemt Nussbaum het voorbeeld van het verbieden van burka's om de redeneringen rondom maatregelen tegen moslims nader te onderzoeken. Er volgt een lange, gedetailleerde gedegen opsomming van argumenten en tegenargumenten. 

Waar het eigenlijk allemaal op neerkomt is dat de mensen binnen de overheid die discriminerende maatregelen tegen moslims nemen, slecht nadenken en niet consequent in hun redeneringen zijn. En vaak schijnheilig. Nussbaum gebruikt het woord "stupidity". Wat mij betreft heeft ze helemaal gelijk. Er zijn hilarische voorbeelden te over, zoals seksistische politici die het recht van moslimvrouwen op vrijheid verdedigen. Regelgeving die de draagsters van hoofddoeken tegen allerlei onheil moeten beschermen, terwijl vrouwen zonder wettelijke problemen op zeer gevaarlijke hoge hakken mogen lopen. De lijst met idiote, slecht doordachte acties en maatregelen is lang. 

En toch heb ik gevoel dat ik weer terug in 1990 in de schoolbanken van de Universiteit van Tilburg zit. Toen hadden we tijdens de colleges Rechtsfilosofie ook zulke discussies. Misschien zijn deze gedachtenuitwisselingen in de filosofie nieuw, maar binnen de wereld van het recht is dit oude koek. Misschien zit Nussbaums toegevoegde waarde erin dat ze de actualiteit de wereld van de filosofie binnensleept. Ze denkt scherp en helder over onderwerpen waarbij angst en andere emoties momenteel de boventoon voeren. Misschien laten juristen zich te weinig horen in de discussie over regelgeving en religieuze tolerantie.

Nussbaum sluit haar lezing af met een pleidooi voor kritisch zelfonderzoek van onze argumenten en meer nieuwsgierigheid naar anderen. Daar had ik graag meer over gehoord. 

 

Martha Nussbaum, De nieuwe religieuze intolerantie; een uitweg uit de politiek van de angst

Uitgeverij AMBO, € 24,95

 

http://www.isvw.nl/

http://en.wikipedia.org/wiki/Martha_Nussbaum